logo
PRZYRODA

Stawy Milickie – Formy ochrony przyrody

Stawy Milickie to ponad 7 tysięcy hektarów wody, największy kompleks stawów hodowlanych w Europie. Niezwykle cenny obszar wodno-błotny objęty licznymi formami ochrony przyrody oraz doceniony przez międzynarodowe instytucje, które objęły Stawy Milickie szczególną troską.

Poniżej przedstawione zostały krótkie charakterystyki poszczególnych systemów ochrony, które obowiązują na terenie Stawów Milickich.

 

Park Krajobrazowy Doliny Baryczy

 

Park krajobrazowy powstaje w celu ochrony środowiska naturalnego, walorów historycznych, krajobrazowych i kulturowych.

Park Krajobrazowy Doliny Baryczy powstał w 1996 roku i obejmuje obecnie 87 040 ha, dzięki czemu jest największym parkiem krajobrazowym w Polsce. Jego nazwa pochodzi od płynącej tu rzeki Baryczy o długości 133 km, rozpoczynającej swój bieg w okolicach Ostrowa Wielkopolskiego, a kończącego go wpadając do Odry w okolicach Wyszanowa. Barycz charakteryzuje się bardzo małym spadkiem. Właśnie ta cecha naszej rzeki umożliwiła  stworzenie systemu stawów, które początkowo przeznaczone były jedynie do hodowli rybnej, z czasem stały się jednak siedliskiem dla coraz większej ilości ptaków, roślin oraz wodnych ssaków. Sama Dolina znajduje się w dwóch kotlinach – żmigrodzkiej i milickiej, w obniżeniu Milicko-Głogowskim, pomiędzy wzniesieniami Wału Trzebnickiego, który ogranicza ją od południa, a wzgórzami Leszczyńskiej i Kaliskiej moreny dennej.

Szczególnym walorem jest występowanie w Dolinie Baryczy różnorodności ptactwa. W części dolnośląskiej zaobserwowano aż 297 gatunków ptaków, z czego 172 to gatunki lęgowe. Część wielkopolską zaś zamieszkuje 260 gatunków. Niewątpliwie największą ostoją ptactwa w obrębie Parku jest rezerwat Stawy Milickie, gdzie występuje 257 gatunków tych zwierząt (www.barycz.pl). Oprócz ptaków Park Krajobrazowy obfituje w różnorodność gatunkową zwierząt: 34 gatunki ryb, 13 gatunków płazów, 5 gatunków gadów oraz 56 gatunków ssaków (w tym dwa z Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt – popielica i nietoperz borowiaczek).

 

 

 

Rezerwat Przyrody „ Stawy Milickie”

 

Rezerwat obejmuje tereny zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym. Zamierzeniem ich zakładania jest ochrona szczególnie wartościowych ekosystemów, siedlisk zwierząt, roślin, grzybów oraz składników przyrody nieożywionej. Dzięki objęciu terenów rezerwatem, areały atrakcyjne pod względem przyrodniczym, naukowym, krajobrazowym czy kulturowym podlegają specjalnym prawom obligującym podmioty za nie odpowiedzialne do ochrony oraz  takiego wykorzystania gospodarczego, które nie ingeruje w naturalny kształt.

Rezerwat Przyrody „Stawy Milickie” wchodzi w skład Parku Krajobrazowego Doliny Baryczy i obejmuje pięć kompleksów stawów: Stawno, Potasznia, Ruda Sułowska, Radziądz oraz Jamnik o łącznej powierzchni 5324,31 ha. Największym ze stawów jest Stary charakteryzujący się trójkątnym kształtem, o powierzchni 298,77 ha, który znajduje się w kompleksie Radziądz.

Kompleks Stawno składa się z 31 akwenów, które łącznie stanowią powierzchnię 1757,58 ha. W skład rezerwatu nie wchodzą tylko dwa stawy znajdujące się na jego terenie.

Potasznia obejmuje z kolei 794,53 ha, a największym jest staw Jan, który zajmuje powierzchnię 112,18 ha.

Kompleks Ruda Sułowska to 770,05 ha akwenów, z których większość stanowią nieduże stawy podzielone i przystosowane do efektywnej hodowli karpia. Stanowiący największy akwen Staw Mewa Duża zajmuje teren 222,21 ha.

Kolejny z kompleksów – Radziądz znajduje się w zachodniej części Doliny Baryczy. Znajduje się tu największy staw zachodniej Polski – Stary (298,77 ha) – którego powierzchnia wynosiła w XVII wieku nawet 720 ha. Dla porównania, obecnie cały kompleks obejmuje 1587,39 ha (choć do rezerwatu należy 80% tego terenu).

Ostatni, Jamnik, to największe siedlisko bielików. Na 328 ha położone są cztery stawy, które kiedyś stanowiły jeden akwen.

Stawy Milickie jako największy ornitologiczny rezerwat w Polsce jest dostępny dla turystów tylko na wyznaczonych do tego trasach turystycznych.  Na pozostałych częściach rezerwatu obowiązuje całkowity zakaz wstępu bez pozwolenia wydawanego imiennie przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska oraz Stawy Milickie SA – właściciela terenu.

Za nieprzestrzeganie obowiązujących przepisów oraz ignorowanie znaków grozi kara pieniężna nakładana przez wykonującą patrole straż rybacką.

W Dolinie Baryczy oprócz rezerwatu Stawy Milickie znajdują się cztery rezerwaty leśne: Radziądz, Wzgórze Joanny, Olszyny Niezgodzkie oraz Wydymacz.

 

Natura 2000

 

Jest to sieć obszarów chronionych, wyznaczonych we wszystkich państwach należących do Unii Europejskiej w celu ochrony fauny i flory Europy, a zwłaszcza ginących lub zagrożonych siedlisk przyrodniczych.

Obszary Natury 2000 mogą znajdować się w obrębie krajowych rezerwatów, czy parków krajobrazowych, jednak funkcjonują od nich niezależnie i na podstawie osobnych, ustalonych przez Unię Europejską praw. Idea narodziła się podczas Konferencji w Rio de Janeiro w 1992 roku, gdzie zostały przedstawione dwa podstawowe dla Natury akty prawne: Dyrektywa Rady o ochronie dziko żyjących ptaków (w skrócie Dyrektywa Ptasia) oraz Dyrektywa Rady o ochronie siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (w skrócie Dyrektywa Siedliskowa lub Habitatowa).

Obowiązkami wynikającymi z przystąpienia do Sieci są: ochrona ptaków, regularne kontrolowanie ich liczebności, zapewnianie różnorodności biologicznej, ochrona dzikiej fauny i flory oraz przeciwdziałanie zmniejszeniu zasięgu siedlisk na Obszarach Specjalnej Ochrony (OSO) oraz Specjalnych Obszarach Ochrony (SOO).

Objęcie wartościowego terenu programem Natura 2000 bez wątpienia podnosi jego rangę międzynarodową oraz ułatwia pozyskiwanie funduszy na rozwój, inwestycje, ochronę przyrody czy edukację ekologiczną.

Przynależność do Natury 2000 oznacza deklarację wzmocnienia ochrony walorów przyrodniczych i zobowiązanie do okresowych kontroli oraz przestrzegania nałożonych przez uchwały praw. Obliguje też zarządców do ponoszenia ewentualnych kar, w przypadku naruszenia przepisów lub niewywiązania się z obowiązków. Równocześnie Natura 2000 nie jest systemem, w którym występuje ścisła ochrona, a wszelka działalność oraz rozwój lokalny są zabronione. Są one nadal możliwe oraz często dofinansowywane przez Unię Europejską.

Największą ostoją Natura 2000 w Dolinie Baryczy jest SOO "Ostoja nad Baryczą". Obszar ten zajmuje powierzchnię 82026 ha i niemal całkowicie pokrywa się z Parkiem Krajobrazowym "Dolina Baryczy". Teren ostoi zajmuje mozaika stawów rybnych, łąk zalewowych i wilgotnych, pól uprawnych i lasów, poprzecinanych ciekami, wzdłuż których zachowały się liczne fragmenty olsów i łęgów. Stwierdzono tu występowanie co najmniej 14 typów siedlisk chronionych z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej oraz 14 gatunków zwierząt z Załącznika II tej dyrektywy.

OSO "Dolina Baryczy" ma powierzchnię 55516 ha. Stwierdzono tu występowanie co najmniej 20 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, m.in. bielika, żurawia, podgorzałki, bąka i zielonki.

W środkowej części Doliny Baryczy położone są trzy mniejsze ostoje siedliskowe (SOO).  SOO "Chłodnia w Cieszkowie" - obejmująca dużą XIX-wieczną piwnicę wraz z otaczającym lasem. Jest to ważne zimowisko dwóch gatunków nietoperzy - mopka i nocka dużego. SOO "Leśne stawki koło Goszcza" to najważniejsze na Dolnym Śląsku miejsce reintrodukcji żółwia błotnego.

SOO"Skoroszowskie Łąki" chroni kompleks użytkowanych kośnie łąk trzęślicowych i świeżych z fragmentami muraw napiaskowych. Ostoja ta ma ważne znaczenie dla ochrony 4 gatunków motyli - czerwończyka nieparka, modraszków telejusa i nausitousa oraz ostatniego stanowiska przeplatki aurinii w Dolinie Baryczy.


 

 

Konwencja Ramsarska

 

W 1971 roku w mieście Ramsar podpisany został układ, na mocy którego państwa ratyfikujące go zobowiązały się do ochrony obszarów wodno-błotnych ze szczególnym uwzględnieniem zamieszkującego ich ptactwa. Dzięki lokalnej, jak i międzynarodowej współpracy 40 typów obszarów (takich jak: jeziora, stawy, bagna, torfowiska, rzeki) ma być racjonalnie użytkowane, co w dalszej perspektywie zapobiegnie degradacji siedlisk oraz ekosystemów. Aby dany teren został umieszczony w tzw. Spisie Ramsar musi spełniać wiele warunków, m.in. musi go zamieszkiwać minimum 20 tysięcy osobników ptaków wodnych, powinny występować tam rzadkie gatunki stanowiące o bioróżnorodności gatunkowej, być reprezentacyjnym pod względem przyrodniczym i krajobrazowym obszarem.

Zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju, państwa zobowiązały się działać na trzech płaszczyznach. Pierwszym etapem jest wyznaczenie obszarów o szczególnych walorach, które należy umieścić w Spisie Ramsar. Kolejnym jest deklaracja ochrony nie tylko terenów ze Spisu, ale również innych wodno-błotnych areałów poprzez wydawanie odpowiednich praw oraz planów zagospodarowania przestrzennego. Trzecią zasadą jest międzynarodowa współpraca przy wypełnianiu postanowień Konwencji, w szczególności, gdy obszar znajduje się na pograniczu krajów.

Obecnie Konwencji Ramsarskiej podlega 2 101 obszarów o łącznej powierzchni 205,042,613 hektarów (www.ramsar.org).

Konwencję ratyfikowało 165 krajów na świecie. W Polsce podmiot odpowiedzialny za jej podpisywanie (Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska) objął tym szczególnym rodzajem ochrony 13 obszarów, w tym 27 października 1995 Stawy Milickie. Oprócz Stawów na polskiej liście znajdują się m.in. Parki Narodowe: Biebrzański, Słowiński oraz Wigierski (GDOŚ).

 

 

Living Lakes (Żyjące jeziora)

 

Międzynarodowa sieć Living Lakes została stworzona przez fundację Global Nature Fun w 1998 roku w celu ochrony, konserwacji oraz rekultywacji naturalnych zasobów wodnych. Początkowo obejmowała cztery jeziora: Bodeńskie na pograniczu Niemiec, Austrii i Szwajcarii, Mono w USA, Biwa w Japonii oraz południowoafrykańskie jezioro St Lucia. Obecnie zrzesza członków na pięciu kontynentach.

Ma być narzędziem w walce z coraz bardziej rozpowszechnionym deficytem wody, zatruwania tej dostępnej oraz degradowania ekosystemów wodnych. Propagując zasady zrównoważonego rozwoju, organizacja Living Lakes pragnie wspierać wodne ekosystemy użytkowane przez człowieka, przywracać im możliwie najbardziej naturalny kształt, przy jednoczesnej ochronie ich walorów naturalnych oraz bioróżnorodności.

Przynależność do Living Lakes wiąże się z uzyskiwaniem pomocy w rozwoju edukacji w lokalnych społecznościach oraz dostępnością do metod użytecznych przy renaturyzacji obszarów wodnych. Celem układu nie jest ograniczanie działalności człowieka na wyznaczonych obszarach – ma być impulsem do wykorzystywanie takich technik, które nie doprowadzą do zniszczenia natury. Członkowie sieci deklarują wzajemną współpracę oraz poszukują możliwości międzynarodowej wymiany pracowników pomiędzy ośrodkami, co może zaowocować rozpowszechnianiem wzajemnych wyników pracy, ulepszaniem metod rekultywacyjnych oraz wspólnymi publikacjami.

Stawy Milickie zostały przyjęte do programu latem 2000 roku (Living Lakes) i są jednym z 23 członków prestiżowej organizacji, do której przynależą takie obiekty jak Morze Martwe, Bajkał, Balaton, Titicaca czy Jezioro Wiktorii.

 

 

 

 

 

Źródła:

  • Dolina Baryczy:

http://www.barycz.pl/index_dolina.php?dzial=2&kat=17; 5.03.2013

http://dolnyslask.org/parkikrajobrazowe/obiekty/dolinabaryczy/; 5.03.2013

http://www.barycz.pl/index.php; 6.03.2013

 

  • Living Lakes:

http://www.globalnature.org/docs/02_vorlage.asp?id=28219&sp=E&m1=11089&m2=28219&m3=&domid=1011; 1.03.2013

http://www.globalnature.org/12704/LIVING-LAKES/Europe/Milicz-Ponds/02_vorlage.asp; 1.03.2013; 1.03.2013

 

  • Konwencja Ramsarska:

http://www.gdos.gov.pl/Articles/view/2330/; 6.03.2013

www.ramsar.org; 5.03.2013

http://bip.gdansk.rdos.gov.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=1330:2-luty-2011-r-40-ta-rocznica-uchwalenia-konwencji-ramsarskiej&catid=67:aktualnoci&Itemid=91; 5.03.2013

 

  • Natura 2000:

http://natura2000.gdos.gov.pl/strona/o-sieci; 7.03.2013

http://www.barycz.pl/index_przyroda.php?dzial=4; 7.03.2013

 

  • Rezerwat Przyrody:

Ustawa o Ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku.

„Dolina Baryczy, przewodnik po niezwykłościach przyrody”, Fundacja EkoRozwoju, Wrocław 2011.

STAWY MILICKIE SA

Ruda Sułowska 20

56-300 Milicz

tel.: (+48) 71/ 38 47 110

(+48) 71/ 38 32 482

fax: (+48) 71/ 38 47 110 (wew. 25)

mail: biuro@stawymilickie.pl

NIP: 916-13-88-540

BIURO

Sułów, ul. Kolejowa 2

(I piętro, Bank Spółdzielczy)

56-300 Milicz

tel.: (+48) 71/ 38 47 110

BIURO WE WROCŁAWIU

Rynek 58, III p.

50-116 Wrocław

HOTEL NATURUM

Ruda Sułowska 20

56-300 Milicz

tel.: (+48) 71/ 75 90 888

tel.: (+48) 534 964 120

mail: rezerwacje@stawymilickie.pl

GOSPODA 8 RYB

tel.: (+48) 534 964 120

WYCIECZKI, FOTOSAFARI

tel.: (+48) 71/ 759 08 88

DZIAŁ SPRZEDAŻY
HOTELU NATURUM

mail: rezerwacje@stawymilickie.pl

Wszelkie prawa zastrzeżone © Stawy Milickie SA 2008-2015