Podgorzałka

W naszych polskich zbiornikach wodnych, szczególnie tych położonych w miastach bezsprzecznie dominuje kaczka krzyżówka – można ją spotkać niemal zawsze. W związku z tym może się wydawać, że jest to jedyny gatunek kaczki występujący w Polsce. Nic bardziej mylnego! Kaczek jest znacznie więcej a poszczególne gatunki znacznie różnią się między sobą. Ciekawym przykładem jest chociażby podgorzałka zwyczajna (Aythyanyroca), zwana również kaczką białooką lub kaczką podgorzałką.

Gdzie można spotkać podgorzałkę?

Przedstawicieli tego gatunku spotkamy w większej części Europy, a nawet w odległej Mongolii. Przy czym poszczególne populacje występują w rozmieszczeniu wyspowym (czyli na przestrzeni danego państwa może występować jedynie w kilku, znacznie oddalonych od siebie miejscach). Podgorzałka zwyczajna jest gatunkiem wędrownym, który zimy spędza w ciepłych rejonach Morza Śródziemnego, w Afryce czy na Bliskim Wschodzie. Warto podkreślić, że zdarzają się przypadki kiedy kaczki białookie dolatują na Wyspy Zielonego Przylądka, Wyspy Kanaryjskie a pojedyncze egzemplarze zdarzają się nawet w znacznie chłodniejszej Skandynawii.

W Polsce kaczkę podgorzałkę zaobserwujemy na śródlądowych zbiornikach wodnych, których brzegi są gęsto zarośnięte roślinami. Jeśli chodzi o konkretne stanowiska, gdzie ptaki wyprowadzają lęgi to najwięcej osobników można dostrzec na Lubelszczyźnie, w Dolinie Baryczy oraz na Podkarpaciu.

Jak wygląda kaczka podgorzałka

W porównaniu z innymi kaczkami podgorzałka jest raczej niewielka. Najcięższe osobniki osiągają masę około siedmiuset gram, niemniej jako dolną granicę wagową gatunku przyjmuje się czterysta gram (mają ciężkie kości dzięki czemu łatwiej im zanurzać się pod wodą podczas poszukiwania pokarmu). Ptaki mierzą około czterdzieści centymetrów, przy rozpiętości skrzydeł wahającej się między sześćdziesiąt dwa a sześćdziesiąt siedem centymetrów. Budowa ciała tego gatunku również jest charakterystyczna – nogi są przesunięte w stronę kupra, a cała sylwetka zaokrąglona. Dzięki temu podgorzałka jest doskonałym nurkiem, ale na lądzie radzi sobie raczej nieporadnie.

Upierzenie jest dość podobne u samców i samic, aczkolwiek występuje dymorfizm płciowy. Oczywiście w trakcie godów samce wybarwiają się, przez co ich upierzenie jest bardziej atrakcyjne. Głowa, pierś i szyja ptaków zyskują nasyconej, rdzawej barwy, która doskonale kontrastuje z białą plamą pod brodą i białymi oczami (od nich oczywiście wzięła się nazwa gatunku), brzuch i okolice kupra również są białe. Samice można odróżnić po braku białej plamy na podbródku, brązowych oczach i mniej nasyconym kolorze piór. Charakterystycznym elementem dla tego gatunku, po którym łatwo go odróżnić od innych kaczek, jest biały pas widoczny na skrzydłach w czasie lotów.

Jak przebiegają toki i budowanie gniazda

Podgorzałki zakładają gniazda na zarośniętych brzegach stawów, czy jezior. W miejscach trudnodostępnych i niewidocznych. Samo gniazdo to zagłębienie w ziemi z ułożonymi wewnątrz roślinami i puchem. Samica składa w kwietniu lub maju przeciętnie od siedmiu do dziesięciu jaj (w beżowej lub lekko różowej skorupce, zdarzają się też żółte i brązowe), które następnie samodzielnie wysiaduje. Po mniej więcej dwudziestu pięciu dniach wykluwają się pisklęta. Po około dwóch miesiącach osobniki młodociane są już całkowicie samodzielne.

Co lubią jeść i jak zdobywają pokarm kaczki białookie?

Jak wcześniej wspomniano, dzięki specyficznej budowie ciała, podgorzałki doskonale nurkują, dzięki czemu bez problemów mogą zdobywać pokarm pod powierzchnią wody. Poza tym, podobnie jak pospolite kaczki krzyżówki potrafią „spławikować” czyli zanurzać głowę pod wodę, podczas gdy kuper pozostaje pod wodą. Pożywienie odcedzają też pływając po powierzchni wody. Preferują przede wszystkim pokarm roślinny (lubią nasiona turzyc, grążeli oraz grzybieni). Nie wzgardzą jednak drobnymi zwierzętami (rybami, płazami), owadami, albo skrzekiem.

Czy podgorzałce zwyczajnej coś zagraża?

Niestety kaczki białookie są bardzo zagrożone wyginięciem. Powodem jest brak siedliska, w których ptaki mogły by swobodnie się rozmnażać. Miejsca, w których ptaki zakładają gniazda znajdują się w gęstej roślinności wodnej, a w wyniku zagospodarowywania brzegów zbiorników wodnych takich miejsc jest coraz mniej (wycinane są przede wszystkim trzciny i inne zarośla). Istnieją podejrzenia, że na znaczący spadek ilości tych kaczek miały wpływ również wypadki zdarzające się podczas migracji oraz negatywne czynniki, które dotykały kaczek podczas zimowania w cieplejszych rejonach.

W związku z tym podgorzałka zwyczajna została wpisana do Czerwonej Księgi jako gatunek silnie zagrożony. W Polsce jest dodatkowo objęta ścisłą ochroną gatunkową. Warto podkreślić, że niegdyś była to jedna z najczęściej występujących w naszej ojczyźnie kaczek, obecnie jeden z gatunków, które najszybciej zanikają.