Perkoz dwuczuby

Na terenie Polski występuje wiele ciekawych gatunków ptaków zamieszkujących siedliska wodne. Jedne znane są z donośnego śpiewu, inne z charakterystycznych tańców godowych a jeszcze inne cechuje piękne ubarwienie w okresie lęgowym. Gatunkiem, który doskonale łączy dwie ostatnie grupy jest perkoz dwuczuby (Podiceps cristatus). Warto bliżej poznać tego ptaka i spróbować podpatrzeć go w naturze, szczególnie w okresie godowym.

Gdzie można spotkać perkoza dwuczubego?

Ptaki tego gatunku można spotkać na niemal całym kontynencie europejskim, ponadto w środkowej części Afryki oraz Środkowej Azji. Co ciekawe niewielkie kolonie perkozów dwuczubych można zaobserwować na Nowej Zelandii i w Australii. Na obszarze naszego kraju przedstawiciele tego gatunku rozmnażają się rzadko, aczkolwiek najliczniej z całego grona perkozów, które dolatują do Polski (zdarzają się osobniki, które pozostają również na okres zimowy). Przeloty odbywają się w marcu i kwietniu oraz od sierpnia do grudnia, przy czym ptaki latają przede wszystkim po zachodzie słońca.

Perkozy dwuczube preferują głównie wody stojące, z bujną roślinnością przybrzeżną.

W naszym kraju perkozy dwuczube można spotkać między innymi w ujściu Świny, nad Zalewem Szczecińskim, w dolinie Wisły i oczywiście w Dolinie Baryczy. Nie znaczy to jednak, że nie spotkamy go nad małymi stawami, czy żwirowniami w zupełnie innych rejonach Polski.

Jak odróżnić perkoza dwuczubego od innych ptaków z tego rodzaju?

Perkozy dwuczube wielkościowo można porównać z pospolitymi kaczkami zamieszkującymi niemal każdy zbiornik wodny. Osiągają wagę około jednego kilograma, przy długości ciała dochodzącej do sześćdziesięciu centymetrów i rozpiętości skrzydeł około osiemdziesiąt centymetrów. Jeśli chodzi o upierzenie to nie występują różnice w wyglądzie między samcami a samicami. Ptaki są szczególnie urodziwe w okresie godowym, jest to zresztą typowe dla większości gatunków. Uwagę zwracają szczególnie ciemnobrązowe czuby na głowie ptaków (od których zresztą wzięła się ich polska nazwa) oraz bokobrody w rdzawym kolorze, u samców są one nieco większe niż u samic. Pióra na piersiach są śnieżnobiałe, natomiast ogon mocno zredukowany.

Jesienią i zimą perkozy nie zwracają już takiej uwagi – znikają spektakularne czuby i barwna kryza. Na białej głowie pozostaje jedynie czarna „czapeczka”. Jeśli chodzi o ubarwienie piskląt to bez wątpienia można je uznać za ciekawe. Otóż osobniki młodociane są białe z wyraźnymi czarnymi pasami na głowie oraz szyi a także brunatnymi na grzbiecie.

Analizując możliwość pomylenia tego gatunku z innym to jedynie w upierzeniu spoczynkowym można go omyłkowo uznać za perkoza rdzawoszyjego.

Jak przebiega rozmnażanie u perkozów dwuczubych?

Perkozy wręcz słyną ze swoich wymyślnych i żywiołowych tańców godowych. Samce i samice zaczynają w bardzo kulturalny sposób – mianowicie od ukłonów, po czym zaczyna się pełen pasji spektakl podczas którego ptaki stroszą czuby i w efektownie trzęsą głowami. W kulminacyjnym momencie tańca godowego para styka się klatkami piersiowymi w niemal pionowej pozycji. Już samo oglądanie tego widowiska na ekranie komputera czy telewizora robi wrażenie – na żywo pozostaje w pamięci na zawsze.

Następnym etapem jest oczywiście budowa gniazda. Perkozy dwuczube nie są ptakami zbyt towarzyskimi – gniazda zakładają przede wszystkim samotnie, aczkolwiek zdarza się, że gniazdują w grupach. W przypadku perkozów dwuczubych gniazdem jest pływająca konstrukcja zbudowana przede wszystkim z roślin wodnych. Na przełomie kwietnia i maja samica składa trzy do sześciu jaj (co ciekawe mają one początkowo białą skorupę, które z czasem ciemnieje i przybiera brązowawą barwę). Rodzice wysiadują je na zmianę, należy jednak szczerze przyznać, że przez większość czasu rola ta przypada samicy. Po około dwudziestu pięciu – trzydziestu dniach wykluwają się pisklęta. Młode pozostają z rodzicami dość długo – zdarza się, że nawet piętnaście tygodni. Co więcej, nawet kiedy są w stanie zerować samodzielnie często głośno wołają o dodatkowe kąski od rodziców.

Co lubią jeść perkozy dwuczube?

Perkozy bez wahania można uznać, za ptaki rybożerne. Niemniej poza małymi rybami nie wzgardzą też owadami, skorupiakami, mięczakami czy żabami. A swoją dietę uzupełniają o składniki roślinne. Co ciekawe w poszukiwaniu pokarmu są w stanie zanurkować nawet na głębokość trzydziestu metrów. Nie jest oczywiście norma i zazwyczaj zanurzają się na około cztery metry.

Ochrona prawna gatunku

Na terenie Polski perkozy dwuczube objęte są ścisłą ochroną gatunkową. Ich podstawowym problemem jest zmniejszenie się areału naturalnych siedlisk porośniętych przez nadbrzeżne szuwary. Zagrożenia pojawiają się również ze strony drapieżników, czy właścicieli stawów hodowlanych. W przeciwieństwie do naszego kraju na terenie Europy gatunek ten nie jest uznawany za zagrożony.