Łyska

Ptakiem, którego możemy spotkać na niemal każdym, większym zbiorniku wodnym w naszym kraju jest łyska zwyczajna (Fulica atra). Niewiele osób potrafi przyporządkować nazwę do konkretnego przedstawiciela tego gatunku brodzącego przy brzegach wielu stawów w Polsce. Powodem jest niepozorny wygląd łyski – nie jest ani ptakiem o dużych rozmiarach, ani spektakularnie wybarwionym. Warto jednak poznać ją bliżej, bo występuje w Polsce dość powszechnie i często się na nią napotykamy podczas spacerów.

Czy łyska jest łysa?

Okazuje się, że w tym przypadku wygląd zewnętrzny miał wpływ na nadanie gatunkowi nazwy. Otóż zarówno samica jak i samiec łyski (brak dymorfizmu płciowego) mają na czole biały, nieopierzony fragment skóry. Biały jest również dziób ptaków, o długości około trzech i pół centymetra. Pióra u ptaków są czarne (w szczególności głowa i szyja), z nieco jaśniejszymi, popielatymi znaczeniami. Ciekawe i warte bliższego przyjrzenia się są nogi łysek – poszczególne palce wyposażone są w charakterystyczne, przypominające płatki wyrostki. Niewtajemniczeni mogą uznać, że ptak jest nosicielem jakiejś tajemniczej choroby, nic bardziej mylnego. Warty podkreślenia jest fakt, że pisklęta są znacznie bardziej kolorowe od ptaków dorosłych, u większości gatunków osobniki młodociane są niepozorne. U małych łysek na tle ciemnych piór wyraźnie wyróżnia się żółta głowa z białymi brwiami, czerwonym dziobem i czerwoną plamą na czole.

Sylwetkę łyski można porównać z kurą – także nie ma ona szczególnie zgrabnej figury. Ptaki są przysadziste, mają niewielką głowę i niepozorny ogon. Dorośli przedstawiciele tego gatunku mierzą przeciętnie około czterdzieści centymetrów, przy rozpiętości skrzydeł około siedemdziesiąt centymetrów i wadze dochodzącej do siedemdziesięciu gram.

Gdzie mieszka łyska zwyczajna?

Łyska jest ptakiem wędrownym. Przedstawicieli tego gatunku można spotkać w wielu rejonach świata i na tej podstawie wyróżniono kilka podgatunków. Fulica atra atra spotykana jest przede wszystkim w Europie, ale tez na kontynencie afrykańskim, Wyspach Kanaryjskich oraz na terenie Azji Środkowej. Właśnie ten podgatunek zamieszkuje teren Polski – jego przedstawiciele przylatują na przełomie marca i kwietnia, natomiast odlatują w październiku, lub listopadzie. Bez trudu można zauważyć, że część ptaków zostaje u nas na zimę.

Kolejny podgatunek Fulica atra lugubris zamieszkuje Nową Gwineę oraz Jawę. Fulica atra novaeguinea jak łatwo można wywnioskować z nazwy mieszka wyłącznie na Nowej Gwinei. Natomiast Fulica atra australis podgatunkiem z terenów Australii, Nowej Zelandii oraz Tasmanii. Nasza polska łyska zwyczajna obserwowana jest zarówno w słodkich jak i słonych zbiornikach wodnych, o zarośniętej linii brzegowej. Można ją też dostrzec nad brzegami dużych rzek, starych wyrobiskach czy stawach hodowlanych.

Rozmnażanie i wychowanie piskląt

Gatunek ten buduje gniazda wśród roślinności szuwarowej, charakterystyczne jest wejście budowane przez ptaki, które umożliwia szybkie dostanie się na pływającą platformę. Łyska zwyczajna składa przeciętnie od sześciu do dziesięciu jaj, na przełomie kwietnia i maja. Jaja są szarawe z czarnymi kropkami. Samica składa je w odstępach (co jeden – dwa dni), dopiero po złożeniu ostatniego rozpoczyna się wysiadywania. Trwa ono około dwadzieścia pięć dni a jaja wysiadywane są przez oboje rodziców.

W czasie kiedy samica wysiaduje jaja samiec patroluje teren wokół gniazda i w razie konieczności alarmuje o zbliżającym się niebezpieczeństwie – kiedy samiec siedzi na gnieździe, samica przejmuje funkcję ochroniarza. Pisklęta szybko stają się samodzielne – w trzecim tygodniu życia już zaczynają nurkować, a w ósmym posiadają zdolność latania (aczkolwiek łyski nie są specjalnie dobrymi lotnikami, nie latają też zbyt często). Kiedy młode ptaki są w stanie poradzić sobie bez stałej opieki, samica składa kolejne jaja i wysiaduje drugi lęg.

Jak wygląda dieta łyski?

Łyska zwyczajna preferuje dietę wegetariańską. Jej pożywieniem są przede wszystkim rośliny wodne, trawy i owoce. Nie przepuści jednak nadarzającej się okazji do zjedzenia owadów, żabiego skrzeku, czy małych kręgowców. Ptaki zdobywają pokarm głównie przemierzając taflę wody, lub nurkując, w czym są naprawdę dobre. Przy braku pożywienia, szczególnie zimą łyska nie wzgardzi nawet odpadkami wytwarzanymi przez ludzi. Także zasadniczo jest w stanie znaleźć dla siebie pokarm w każdym środowisku.

Zagrożenia dotykające gatunek

Łyska zwyczajna jest gatunkiem chronionym – jest wymieniona w Dyrektywie ptasiej. Niemniej należy zaznaczyć, że od piętnastego sierpnia do dwudziestego pierwszego grudnia istnieje możliwość polowania na łyski. Niemniej jako główne zagrożenie wpływające na spadek populacji łyski naukowcy podają norkę amerykańską. Dodatkowym problemem są różnego rodzaju choroby, które stosunkowo łatwo przenoszą się wśród ptactwa wodnego, oraz stopniowy zanik naturalnych siedlisk.