Głóg dwuszyjkowy

Przedstawicieli rodziny różowatych w naszej rodzimej florze jest całkiem sporo. Wśród nich są również głogi. O ile sporo osób kojarzy tą roślinę, o tyle znacznie mniej ma świadomość, że w Polskie występuje kilka gatunków z tego rodzaju. Są to mianowicie głóg jednoszyjkowy i dwuszyjkowy (najpospolitsze), głóg pośredni, nierównoząbkowy, szypułkowy, odgiętodziałkowy, syberyjski, wachlarzowaty i wielkoowockowy. Spośród nich warto przyjrzeć się bliżej dwuszyjkowemu, ponieważ jest rośliną cenną ze względu na wartości dekoracyjne jak i ozdobne.

Występowanie i siedlisko

Głóg dwuszyjkowy (Crataegus laevigata) występuje na całym terytorium Europy. W naszym kraju jest spotykany niemal wszędzie, zarówno na niżu jak i na wyżynach. Preferuje stanowiska słoneczne – zaobserwujemy go w widnych lasach, na śródpolnych miedzach, łąkach, polanach czy w niskich zaroślach. Z uwagi na małe wymagania uchodzi za gatunek pionierski – doskonale znosi suszę, bez problemów rośnie nawet na wyjałowionych podłożach.

Wygląd

Głogi dwuszyjkowe zazwyczaj wykształcają pokrój krzewiasty, niekiedy przyjmują formę niskiego drzewa – do około czterech metrów wysokości.

Kora na pniu i gałęziach jest szara, gładka. Pędy są powyginanie i sprawiają wrażenie poplątanych. Głóg ten wykształca ciernie o długości dochodzącej do dwóch centymetrów. Gatunek ten wykształca dosyć zmienne, pod względem kształtu liście. Generalnie są one odwrotnie jajowate, u podstawy klinowate i całobrzegie, natomiast od połowy długości dzielą się na trzy do pięciu klap. Zwykle mają dodatkowe przylistki. Ogonek liściowy jest stosunkowo długi i cienki. Długości poszczególnych również jest zmienna – może się wahać od dwóch do pięciu centymetrów. Jak większość roślin z rodziny różowatych głóg dwuszyjkowy przyciąga spojrzenie kwiatami. Pojedyncze białe, lub różowe kwiatki zebrane są w baldachogrona. Kwiaty są też jednym z kryteriów, po którym oznaczamy poszczególne gatunki głogów (opisywany ma słupek z dwoma szyjkami). Kwiaty zakwitają w maju. Zapylają je owady.

Owoce głogu osiągają maksymalnie trzynaście milimetrów. Są to pestkowce o czerwonym kolorze, zakończone krótkimi włoskami na szczycie.

Zastosowanie

Głóg dwuszyjkowy jest przede wszystkim bardzo cenną rośliną leczniczą. Surowcem zielarskim są zarówno kwiaty jak i owoce. Zawierają one sporo flawonoidów, saponin, witamin, garbników związków kumarynowych i purynowych.

Głóg ma właściwości uspokajające, rozkurcza naczynia krwionośne. Produkty pochodzące z głogu stosowane są przy podwyższonym ciśnieniu, po zawale serca, przy nerwicach, bezsenności oraz w chorobach geriatrycznych. W literaturze można znaleźć informację, że głóg doskonale kumuluje prozdrowotne działania z naparstnicą.

Poza działaniem terapeutycznym głóg jest wykorzystywany w celach spożywczych. Produkuje się z niego dżemy, galaretki, dodaje do herbat owocowych. Ponadto można wytwarzać z niego wino.

Z drewna głogowego korzystają tokarze, ponieważ charakteryzuje się ono dużą twardością. Nie sposób nie wspomnieć o zastosowaniu głogu dwuszyjkowego w ogrodnictwie. Od dziesięcioleci był i nadal jest sadzony w parkach, ogrodach czy pasach zieleni przydrożnej. Dużym zainteresowaniem cieszą się odmiany o kwiatach pełnych i intensywnie wybarwionych. Najbardziej popularną i najczęściej spotykaną odmianą głogu dwuszyjkowego jest ‘Paul’s Scarlet’ o intensywnie, różowo wybarwionych pełnych kwiatach. Nieco jaśniejszymi kwiatami może się pochwalić odmiana ‘Rubra Plena’, pełnymi, białymi kwiatami odmiana ‘Plena’. Ciekawą odmiana jest ‘Autumn Clory’, która cechuje się dużymi, błyszczącymi owocami. Natomiast ‘Gireoudii’ uznawana jest za kolekcjonerską – młode pędy są dwukolorowe, białe oraz różowe. Natomiast liście jesienią przebarwiają się na jaskrawy czerwony kolor.

Warto też nadmienić, że głóg jest doskonałą rośliną żywopłotową. Odpowiednio przycinany tworzy gęste żywopłoty, które z uwagi na liczne ciernie są świetną barierą ochronną, trudną do przejścia zarówno dla ludzi jak i dla zwierząt.

Symbolika

U Słowian głóg miał bardzo duże znacznie. Uważano, że jego ciernie chronią przed złymi mocami, czarami i demonami, dlatego gałązki kładziono przy cennych rzeczach, a niemowlęta kapano w wywarze zawierającym właśnie głóg.

Dodatkowo gałązki wieszane w progach miału uniemożliwić czarownicom wejście do domu. Rolnicy sadzili głogi na granicach pól uprawnych, żeby uchronić je przed klęskami i zarazami. A palenie głogowych cierni miało zapewnić pomyślne plony.

Kolczaste krzewy głogu miały też uniemożliwić przejście ze świata zmarłych do żywych, stąd też często sadzono je przy grobach – szczególnie osób posądzanych o zbrodnie i samobójców. Co więcej delikwentom podejrzewanym o bycie wampirem wbijano pod język cierń głogu.

Głogi w Dolinie Baryczy

W Dolinie Baryczy głogi spotkamy w wielu miejscach. Zarówno jako rośliny dzikie, samoczynnie rozprzestrzeniające się, ale również jako egzemplarze wprowadzone przez człowieka do parków czy ogrodów przydomowych. Niezmiennie jednak stanowią prawdziwą ozdobę i wyraźny, dekoracyjny akcent.