Gęś gęgawa

Na terytorium Polski najczęściej spotyka się trzy gatunki gęsi: białoczelną, zbożową i gęgawę. Warto podkreślić, że od tej ostatniej pochodzą gęsi domowe. Jest to gatunek ciekawy także z paru innych powodów, w związku z tym nawet nie będąc entuzjastą dzikich ptaków trzeba poznać go bliżej.

Gdzie najłatwiej spotkać gęś gęgawę?

Jak łatwo się domyślić gęgawa (Anser anser) jest gatunkiem wędrownym, co jest charakterystyczne dla gęsi. Ptaki są szeroko rozpowszechnione w wielu rejonach globu – powszechnie spotkamy je na terenie Eurazji, w północnej części Afryki, ale także na kontynencie azjatyckim czy w Japonii (na zimowiska zatrzymuje się przede wszystkim w obrębie Morza Śródziemnego a także w Azji). W Polsce spotkamy ją niemal wszędzie z wyjątkiem terenów przedgórza – preferuje niziny. Zamieszkuje przede wszystkim zbiorniki hodowlane (w związku z tym z łatwością dostrzeżemy ją nad Stawami Milickimi), ale również jeziora, doliny rzeczne, podmokłe łąki czy nawet pola uprawne.

Jak wygląda gęś gęgawa?

Gęś gęgawa jest ptakiem dużym, osiągającym masę nawet pięciu kilogramów. Przy Długości ciała dochodzącej do stu centymetrów i rozpiętości skrzydeł nawet półtora metra. Po samym upierzeniu nie uda nam się odróżnić samicy od samca, gdyż gatunek ten nie wykazuje dymorfizmu płciowego (samica jest nieco mniejsza od samca – jej masa maksymalna określana jest na poziomie czterech kilogramów). Jeśli chodzi o kolor piór, to jest on popielaty.

Boki ciała są dodatkowo prążkowane, natomiast od spodu gęsi posiadają jaśniejsze upierzenie z wyraźniejszymi pręgami, sam brzuch jest biały. Dziób jest pomarańczowy, nogi różowawe (co ciekawe gęgawy zamieszkujące Azję mają różowy dziób). W jaki więc sposób odróżnić gęgawę od gęsi białoczelnej czy zbożowej? Najłatwiej w locie. Otóż gęgawa podczas lotu ma charakterystyczne srebrzyste spodnie i przednie części skrzydeł. Młode ptaki są niemal jednolicie ubarwione (barwa piór jest ciemniejsza niż u rodziców) z szarymi łapami.

Jak wygląda życie rodzinne gęsi gęgawy?

Gęgawy są sobie niezwykle wierne – łączą się w pary na całe życie. Co ciekawe młode osobniki przez pierwsze dwa, wspólne sezony lęgowe nie przystępują do rozmnażania, co przez wielu badaczy określane jest jako faza „narzeczeństwa” ptaków. Dodatkowo gdy jeden z partnerów zginie, druga z gęsi nie szuka kolejnego współtowarzysza i wiedzie samotne życie. Gniazdo samica buduje samodzielnie, w zależności od warunków w jakich żyje w wodzie lub na lądzie (zdarza się, że gęś porzuca szuwary i buduje gniazdo na drzewie, a nawet na dachu). Samo gniazdo jest konstrukcja z roślin i gałęzi , dodatkowo w celu zapewnienia lepszych warunków dla potomstwa wnętrze samica wyściela puchem, który wyrywa sobie z piersi.

W ciągu roku samica może dwukrotnie złożyć jaja. Ich ilości jest bardzo zmienna od zaledwie dwóch do nawet dwudziestu (początkowo są one kremowe, w trakcie wysiadywania stopniowo brązowieją) . Podobnie jak w przypadku budowy gniazda, tak w przypadku wysiadywania wszystko jest na głowie samicy. Po około trzydziestu dniach wylęgają się pisklęta. Dość szybko (zazwyczaj w drugiej dobie życia) opuszczają gniazdo, by wraz z rodzicami patrolować najbliższe wody. Gęsi gęgawy zawsze pływają w określonym porządku – pierwsza płynie matka, za nią pisklęta, na samym końcu samiec.

Zdarza się, że pary mające gniazda w bliskim sąsiedztwie wspólnie opiekują się młodymi tworząc swoiste przedszkola dla piskląt. Umiejętność lotu potomstwo uzyskuje po dwóch miesiącach od wyklucia, młode ptaki nie opuszczają jednak rodziców (co tylko potwierdza silne więzy rodzinne wśród tych ptaków).

Co smakuje gęsi gęgawie?

Gęś gęgawa jest gatunkiem roślinożernym. Żywi się w przeważającej części trawą – przy czym wybiera najdelikatniejsze źdźbła. Nie gardzi też korzeniami, łodygami czy owocami roślin nadwodnych. W okresie zimowym stada tych ptaków można spotkać na polach uprawnych podczas szukania resztek pozostałych  po zbiorach (z tego względu uznawana jest za szkodnika przez wielu rolników i nie cieszy się specjalną sympatią z ich strony). Gęś z uwagi na swój duży rozmiar i fakt, że nie trawi w stu procentach pokarmu roślinnego musi go zjeść naprawdę sporo. Z tego względu ptaki przez większość czasu zajmują się właśnie wyszukiwaniem smakowitych kąsków.

Czy gęś gęgawa jest zagrożona wyginięciem

Gęgawa jest gatunkiem na który można polować. Polowania odbywają się od pierwszego wrześnie do piętnastego stycznia (w niektórych województwach krócej). Co warte podkreślenia Gatunkowi temu w chwili obecnej nie grozi dramatyczny spadek liczebności. Niemniej, jak większość ptaków zamieszkujących tereny nadwodne boryka się ze zmniejszeniem liczny naturalnych stanowisk lęgowych. Poza utratą siedlisk dla gęsi gęgawy problemem są też coraz powszechniej występujące gatunki drapieżników, z którymi wcześniej nie miała styczności. Wśród nich należy wymienić norkę amerykańską, szopa pracza czy jenota.