Bocian czarny

Bociany biały jest prawie symbolem – zna i rozpoznaje go każdy. Powszechnie kojarzony z nadejściem wiosny i zakończeniem lata, kiedy najłatwiej można go spotkać na przydrożnych łąkach i polach. Tymczasem okazuje się, że na terenie naszego kraju nie jest jedynym przedstawicielem tego rodzaju. Dużo trudniej spotkać bociana czarnego, a jest to ptak równie piękny i interesujący, co jego popularny kuzyn, tyle że bardziej tajemniczy i płochliwy.

Róźnice między bocianami

Obserwując bociana czarnego (Ciconia nigra) zwanego też hajstrą, można odnieść wrażenie, że patrzy się negatyw zdjęcia bociana białego, jest to jednak złudne założenie. Zgodnie z nazwą gatunkową w przeważającej części ptak ten ma czarne upierzenie z charakterystycznym metalicznym połyskiem, jedynie brzuch i klatka piersiowa pokryte są białymi piórami. Dziub, nogi oraz nieopierzona skóra wokół oczu są czerwone. Samce i samice wizualnie są bardzo podobne i trudne do rozróżnienia. Bociany czarne są nieco mniejsze od białych – osiągają masę ciała od dwóch i pół do czterech i pół kilograma. Rozpiętość skrzydeł u tego gatunku to około dwieście centymetrów, są one nieco krótsze i szersze niż u bardziej popularnego, białego kuzyna. Pisklęta bociana czarnego są szarawe, z żółtym dziobem i cielistymi nogami. Młode ptaki ciemnieją – pióra są koloru brunatnego a nogi i dziób, zanim przybiorą czerwoną barwę jak u dorosłych osobników, są żółtawo-zielonkawe. Co jeszcze różni oba nasze gatunki bocianów? Otóż w przeciwieństwie do klekoczącego bociana białego, czarny niemal wcale się nie odzywa, a jedyny odgłos jaki wydają to klepanie dziobami.

Gdzie można spotkać bociana czarnego?

Bocian czarny, podobnie jak biały, jest ptakiem wędrownym. Zimy spędza w ciepłych rejonach południowej części Azji a także wschodnie i południowej części kontynentu afrykańskiego. Z Polski odlatuje na przełomie sierpnia i września, żeby powrócić wraz z nadejściem wiosny, w kwietniu lub maju.

Na obszarze naszego kraju wybiera tereny położone dalej od siedzib ludzkich, stąd jest mniej znany od bociana białego. Preferuje podmokłe łąki, obszary nad stawami, lasy ze stagnującą wodą, ale także lasy górskie. Co ciekawe jego występowanie wiąże się często z miejscami zamieszkiwanymi przez bobry, które spiętrzając wodę tworzą rozlewiska idealne dla bytowania bocianów. Dolina Baryczy jest dla nich idealnym siedliskiem – pokaźne, stare drzewa nadające się do budowy gniazd i podmokłe tereny sprawiają, że możemy tu spotkać około dwudziestu par lęgowych bociana czarnego. Możemy je zaobserwować chociażby w rejonie Milicza, czy Żmigrodu.

Pożywienie

Bocian czarny jako ptak brodzący żeruje głównie w płytkich wodach – rzekach, strumieniach czy rożnego rodzaju rozlewiskach. Żywi się przede wszystkim małymi rybami i żabami. Zdarza się, że upoluje niewielkiego gryzonia, płaza lub owada, a nawet pisklę innego ptaka. Co ciekawe podczas żerowania w intensywnie nasłonecznionych miejscach bocian czarny rozpościera skrzydła nad głową, dzięki czemu tworzy cień ułatwiający dostrzeżenie zdobyczy wśród roślin i kamieni w wodzie.

Wielka miłość bocianów

Bociany czarne są gatunkiem monogamicznym, poszczególne ptaki zazwyczaj wracają na ten sam obszar lęgowy i do tego samego gniazda. Podczas toków w charakterystyczny sposób stroszą pióra i krążą nad gniazdem. Zazwyczaj zakładają je na wysokich, starych drzewach, stwierdzono też występowanie gniazd na półkach skalnych (choć na terenie Polski odnotowano niewiele takich przypadków). Bociany czarne składają jaja na przełomie kwietnia i maja, zazwyczaj trzy lub cztery. Wysiadują je zarówno samice jak i samce przez około trzydzieści pięć do czterdziestu pięciu dni. Pisklęta bytują w gnieździe przez ponad dwa miesiące, wtedy też zaczynają samodzielnie latać, niemniej w późniejszym czasie chętnie powracają do rodzinnego gniazda na nocleg i karmienie. Z uwagi na fakt, że pisklęta wylęgają się w około dwudniowych odstępach czasu zdarza się, że najmłodsze i najsłabsze zostaje wyrzucone z gniazda przez rodziców, aby większe i silniejsze ptaki nie cierpiały z powodu braku pokarmu. Największym zagrożeniem dla małych bocianów są kuny. Wkradają się do gniazda i pożerają młode osobniki.

Ochrona

Bociany czarne objęte są ścisłą ochroną gatunkową. Na szczęście na terenie naszego kraju, ale także innych państw powstało wiele programów, które wpłynęły na wzrost ich populacji. Głównymi przyczynami, które doprowadziły do zmniejszenia liczebności tych ptaków było tępienie przez ludzi oraz zmniejszenie ilości podmokłych siedlisk, w których bociany czarne mogłyby żerować i się rozmnażać. Obecnie w naszym kraju, zgodnie z przepisami, wokół gniazd obowiązuje stu metrowy obszar ścisłej ochrony – nie wolno przebywać na tym terenie, ani tym bardziej prowadzić wycinek, czy innych działań mogących zakłócić spokój ptaków. W okresie lęgowym teren objęty ochroną wokół gniazda zwiększa się do pięciuset metrów. Szacuje się, że na terenie Polski występuje do tysiąca dwustu par bocianów czarnych.